Dönemsellik Kavramı Nedir?
1 Numaralı Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde dönemsellik kavramı şu şekilde tanımlanmıştır: "İşletmenin devamlılığı ilkesi uyarınca kabul edilen ömrünün, belirli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak belirlenmesidir." Aynı Tebliğ'de dönemsellik ilkesi açıklanırken, gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesinin ve hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılmasının dönemsellik ilkesinden kaynaklandığı belirtilmiştir.
Dönemsellik kavramı işletmeler için faaliyet sonuçlarının doğru bir şekilde belirlenebilmesi ve dönemler arasında karşılaştırılabilmesi açısından önemlidir. Bu nedenle yine 1 Numaralı Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde; işletme bakımından dönemsellik ilkesinin geçerliliğinin olmadığı veya ortadan kalktığı durumların dipnot olarak belirtilmesi gerekliliği ifade edilmiştir.
Tahakkuk Ne Demek?
Muhasebede hesap dönemi genellikle bir yıl olarak kabul edilir. Ancak bu sürenin 1 Ocak - 31 Aralık olarak belirlenmesi zorunlu değildir. İşletmeler, faaliyetlerinin gereksinimlerine göre Maliye Bakanlığı'ndan izin alarak kendilerine özel hesap dönemi belirleyebilirler. Ancak, bu durumda bile hesap dönemi 365 günden fazla olamaz. Hesap dönemi içinde ticari ve zirai kazancın belirlenmesinde tahakkuk esası dikkate alınır. Kısaca açıklamak gerekirse, tahakkuk ilkesi gelir ve giderlerin alındıkları veya yapıldıkları anda gerçekleşmiş sayılması ve ilgili dönemin finansal tablolarında yer alması anlamına gelir. Gelir veya giderin miktar ve nitelik olarak kesinleşmiş olması yeterlidir. Diğer bir deyişle, gelir veya gider kısmen veya tamamen tahsil edilmiş veya ödenmiş olması, tahsilat esasında olduğunun aksine, tahakkuk esasında önemli değildir.
Dönemsellik ilkesine göre, bir gelir veya gider tahakkuk etmiş olsa bile ilgili olduğu hesap dönemi içinde değerlendirilmelidir. 1 Numaralı Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde geçen Varlıklara ve Borçlara İlişkin Bilanço İlkeleri'nde bu durum "Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen veya tahsil edilen giderler/gelirler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak gelecek dönemlerde tahsil edilecek/ödenecek olan gelirler/giderler tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir" şeklinde açıklanmıştır.
Bilançonun 18 - 28 - 38 - 48 numaralı hesap grupları da dönemsellik ve tahakkuk ilkesiyle ilişkilendirilmiştir. Bu hesap gruplarının açıklamaları ve işleyiş mantıkları aşağıdaki tabloda ve örnekte detaylandırılmıştır.
Hesapbilir ile Muhasebe İşleriniz Çok Kolay!!!
Hesapbilir ile 15 gün boyunca Ücretsiz Deneme sürecine hemen başlayabilirsiniz. Programımız, ön muhasebe süreçlerinizi kolaylaştırmanın yanı sıra e-fatura kesme işlemlerinizde de size yardımcı olur. Hesapbilir, internet erişimi olan her yerden kolayca e-fatura kesmenizi sağlarken, aynı zamanda Stopaj vergisi gibi vergilendirme işlemlerini otomatik olarak hesaplayıp işlemlerinize ekleyebilir. Bu sayede işletmenizin vergi işlemlerini düzenlemek ve takip etmek daha basit hale gelir.