Serbest meslek ile iştigal edenler, mesleki faaliyetleriyle ilgili tahsilatlarda, tanzim etmek zorunda oldukları belgeye Serbest Meslek Makbuzu (SMM) denir. Serbest Meslek Makbuzu, iki sayfa olarak düzenlenir. Bir sayfası müşteriye verilir.
Ayrıca; diş̧ hekimleri ve veteriner hekimler, iş yerlerinde kredi kartıyla yapılan ödemeler için kredi kartı okuyucuları kullanmak zorunda olduklarından, POS cihazıyla düzenlenen fişler de VUK'a göre "Serbest Meslek Makbuzu'' olarak kabul edilmektedir.
SMM, hukuki olarak,
fatura ile eşdeğerdir. Değerli evrak niteliğinde olan SMM, hizmetlerin karşılığında tahsil edilen ücretin belgesidir.
Serbest Meslek Makbuzunu Kimler Kullanabilir?
Gelir Vergisi Kanunu'nun 66. maddesinin birinci fıkrasına göre; "Serbest meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez."
Buna göre;
•Avukat
•Doktor
•Diş hkimi
•Veteriner hekim
•Mimar
•Mühendis
•Müşavir
•Serbest muhasebeci mali müşavir
•Yeminli mali müşavir
•Danışman
•Ressam
•Yazar
•Bestekar
•Kimyager
•Noter
•Serbest öğretmen
•Artist
•Menajer
•Senarist
•Yönetmen
•Arzuhalci
Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Düzenlenir?
Serbest meslek makbuzu düzenlemek için şu üç adımı takip edebilirsiniz:
•Vergi Dairesi'nden serbest meslek mükellefiyeti açtırın.
•Anlaşmalı matbaada serbest meslek makbuzu bastırın.
•Hizmetinizi verdikten sonra makbuzu doldurup müşterinize verin.
Faturadaki gibi malın teslimi veya hizmetin gerçekleşmesinden itibaren 7 gün içerisinde düzenlemesi gereken belgeden ayrı olarak serbest meslek makbuzunun, tahsilâtın yapıldığı an düzenlenmesi gerekir. Aynı gün düzenlenmesinin sebebi serbest meslek kazancının tahsil esası ilkesine dayanır.
Serbest meslek makbuzu, iki sayfa olarak düzenlenir ve bu sayfalardan biri müşteriye verilir.
Serbest Meslek Makbuzlarına Yazılması Gereken Bilgiler Nelerdir?
Serbest meslek makbuzu, yalnızca gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olanlara düzenlenir. İki nüsha olarak düzenlenmesi ve bir nüshasının müşteriye verilmesi gereken serbest meslek makbuzunda mutlaka bulunması gereken bilgiler şunlardır:
•Makbuzu verenin adı ve soyadı ya da iş yeri unvanı
•Adresi
•Vergi dairesi ve hesap numarası
•Müşterinin adı ve soyadı ya da iş yeri unvanı
•Adresi
•Alınan paranın miktarı
•Paranın alındığı tarih
•Serbest meslek erbabının imzası
Serbest Meslek Makbuzu ile Gider Pusulası Arasında Nasıl Bir Fark Vardır?
Vergi kanunları gereği, alınan her türlü mal ve hizmetin karşılığında bunu belgeleyen bir evrak düzenlenmelidir. Bu evrak ya şirket kurarak ya serbest meslek makbuzu keserek ya da gider pusulası tercih edilerek hazırlanır. Eğer düzenli olarak iş yapmıyor olsaydın ve yıllık gelirin belli bir tutarın altında olsaydı,
gider pusulası senin için daha doğru bir seçenek olabilirdi. Gider pusulalarında yüzde 2 ile yüzde 20 arasında bir stopaj hesaplanır ve bu senin adına devlete yatırılır. Vergiden muaf kişi ve esnaflar ile kimi zamanlar sanatçılardan alınan mal ve hizmetler için hazırlanan gider pusulasında, stopajı ödeyen şirketin sana KDV ödemesi yapmasına da gerek yoktur. Ancak, yaptığın iş süreklilik arz ediyorsa serbest meslek makbuzu senin için daha uygun olacaktır.
Serbest Meslek Makbuzu Hesaplama
Verdiğiniz hizmet ile ilgili düzenleyeceğiniz makbuz için hesaplama yaparken hem stopaj oranını hem de KDV tutarını göz önünde bulundurmamız gerekir.
Gelin, şimdi aşağıdaki örnek üzerinden birlikte serbest meslek makbuzu hesaplaması yapalım:
Diyelim ki, müşterinize sağladığınız hizmetin brüt tutarı 500 TL olsun.
Bu durumda;
Stopaj tutarı: Brüt tutar x %20
500 x 20/100= 100 TL’dir.
Net tutar: Brüt Tutar- Stopaj Oranı
500- 100 = 400 TL
%18 KDV oranı için; 500 x 18/100= 90 TL
NET: 400 + 90= 490 TL’lik makbuz düzenlenir ve bu tutar müşteriden tahsil edilir.
Serbest Meslek Makbuzu Kesenler Hangi Vergiyi Öder?
Serbest meslek makbuzunda, hem stopaj (gelir vergisi), hem de KDV bulunur. Brüt tutar üzerinden stopaj yüzde 22, KDV ise yüzde 18’dir. Stopaj, muhtasar beyanname ile serbest meslek makbuzu kesenin müşterisi tarafından, serbest meslek erbabı adına ödenir. KDV ise, serbest meslek makbuzu kesen tarafından ödenir.
Net ve Brüt Miktar Nedir?
Müşteriden tahsil edilecek tutarın, vergiler düşüldükten sonra elde kalan kısmı, yani net para, serbest meslek erbabının alacağı paradır. Net kazancın, üzerine vergilerin de eklendiği hali ise, brüt miktardır.
