Maaş Bordrosu işverenin işçiye yaptığı iş karşılığında verdiği ödemeyi, bütün vergi ve kesintilerle birlikte gösteren ve işçinin çalıştığı süre zarfı boyunca sistematik ve dönemsel olarak düzenlenen belgedir. Maaş bordrosu, işverenin işçiye ücret ödeme yükümlülüğünü ortaya koyduğunu kanıtlayan bir belge niteliğindedir. Bu sebeple bordronun düzenlenmesi ve uygulanması hem işveren hem de işçi için oldukça önemlidir. Maaş bordrosu hazırlanırken dikkat edilmesi gereken birçok önemli detay vardır. 4857 sayılı İş Kanunu’na, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na, bir de 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre ücret bordrosunda bulunması gereken hususlar bulunmaktadır. Bunların dışında bordro hesabı hazırlanırken dikkat edilmesi gereken birçok ölçek ve değişken bulunmaktadır. Bordro resmi evrak niteliği taşıyan bir belgedir. Bu yüzden de hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar vardır.

Maaş Bordrosu Ne Zaman Hazırlanır?

Memur maaşları her ayın 14'ünde yayınlanır ve memurlar bordro hareketlerini görebilirler. Aynı zamanda e-Devlet üzerinden de e-bordro sorgulama işlemlerini gerçekleştirebilirler. Bordro ile ilgili kanun maddeleri ve idari para cezaları Ücret bordrosu Vergi Usul Kanunu’nun 238. maddesinde düzenlenmiştir. Bu kanuna göre "İşverenler her ay ödedikleri ücretler için (maaş bordrosu) tutmaya mecburdurlar." Gelir Vergisi Kanunu’na göre vergiden muaf olan ücretlerle diğer ücret üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro tutulmaz. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 37. maddesinde "İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır." 5510 sayılı kanunun 102. maddesinin alt bendinde "İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında, idari para cezası uygulanır."

Maaş Bordrosu Nasıl Hazırlanır?

Bordro hazırlama, işçi ve işverenden yapılacak olan kesintiler ile iki aşamadan oluşur. Ayrıca, bordroda olması gereken bilgiler de eksiksiz olarak yer almalıdır. Ücret pusulası üzerinde bulunması gereken bilgiler:
  • Bordronun oluşturulduğu dönem ve tarih
  • İş yeri sicil numarası
  • İşçinin adı soyadı, aldığı ücret, SGK sicil numarası, unvanı, ücret türü
  • İşçinin çalışma günleri ve hafta tatillerine bağlı kazançları
  • Varsa ek ödemeler (yakacak yardımı, çocuk yardımı, sağlık sigortası)
  • Özel kesintiler (vakıf aidatı, finansal yardım, sağlık kesintisi)
  • Yasal kesintiler (SGK işçi payı, gelir vergisi, işsizlik sigortası işçi payı, damga vergisi)
  • Matrahlar (SSK, gelir vergisi, damga vergisi, kümülatif gelir vergisi matrahı)
  • İşçinin imzası
Ücret bordrosu özel bir şekle sahip olmamakla birlikte, bu bilgilerin tümünün yer aldığı bir belge halinde her ay işveren tarafından oluşturulur. 2 nüsha halinde oluşturulan ücret pusulası, biri işçide, diğeri ise işverende olacak şekilde imzalanıp muhafaza edilir.

Bordro Nasıl Hesaplanır?

Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen teklife göre:
  • 2022 yılında asgari geçim indirimi uygulamadan kaldırılmıştır.
  • Brüt asgari ücrete (5.004 TL) kadar olan ödemelerde damga vergisi istisnası uygulanacaktır.
  • Asgari ücret üzerinde ücret alanlarda (4.253,40 TL) gelir vergisi istisnası uygulanacaktır.
Standart bordro nedir ve nasıl hesaplanır konusuna, hesaplamaya ilişkin yasal kesintilerin isimleri ve oranları hakkında bilgiler vererek başlayalım: Bu arada “Standart Bordro” tabirimizi kısaca açmak isterim. Standart bordrodan kastımız; emekli, engelli, teşvikli personel gibi bazı özel statü taşımayan çalışanlar için aşağıda belirttiğim kesinti oranlarında bordro hesaplaması yapılmasıdır.
Günlük Alt Sınır 166,80 TL
Günlük Üst Sınır 1.251,00 TL
Aylık Alt Sınır 5.004,00 TL
Aylık Üst Sınır 37.530,00 TL

2022 Yılı Normal Çalışan Bordro Parametreleri

Brüt Asgari Ücret 5.004,00 TL
İşçi Payı (%15) 750,60 TL
Gelir Vergisi Matrahı 4.253,40 TL
Gelir Vergisi Kesintisi (%15) 0,00
Damga Vergisi Kesintisi (%0,759) 0,00
Ödenecek Net Ücret 4.253,40 TL
İşveren Payı (%22,5) 1.125,90 TL
İşverene Maliyeti (İndirimsiz) 6.129,90 TL
5510 (%5 indirimi) 250,20 TL
İşverene Maliyeti (İndirimli) 5.879,70 TL

Emekli Çalışanın Çalışana Maliyeti

Brüt Asgari Ücret 5.004,00 TL
İşçi Payı (%7,5) 375,30 TL
Gelir Vergisi Matrahı 4.628,70 TL
Gelir Vergisi Kesintisi (%15) 0,00
Damga Vergisi Kesintisi (%0,759) 0,00
Ödenecek Net Ücret 4.628,70 TL
İşveren Payı (%24,5) 1.225,98 TL
İşverene Maliyeti 6.229,98 TL

Asgari Ücret ile Çalışan Bordro Parametreleri

Brüt Asgari Ücret 10.000,00 TL
İşçi Payı (%7,5) 1.500,00 TL
Gelir Vergisi Matrahı 8.500,00 TL
Gelir Vergisi İstisnası 4.253,40 TL
Vergiye Tabi GV Matrahı 4.246,60 TL
Gelir Vergisi Kesintisi (%15) 636,99 TL
Damga Vergisi İstisnası 5.004,00 TL
Vergiye Tabi DV Matrahı 4.996,00 TL
Damga Vergisi Kesintisi (%0,759) 37,92 TL
Ödenecek Net Ücret 7.825,09 TL
İşveren Payı (%22,5) 2.250,00 TL
İşverene Maliyeti (İndirimsiz) 12.250,00 TL
5510 (%5 indirimi) 500,00 TL
İşverene Maliyeti (İndirimli) 11.750,00 TL

2022 SGK İstisnaları Bordro Parametreleri

Yemek Yardımı (Günlük) 10,01 TL
Aile Yardımı 500,40 TL
Çocuk Yardımı (1 Çocuk) 100,08 TL
Özel Sağlık Sigortası 1.501,20 TL

2022 Gelir Vergisi İstisnası Parametreleri

Yemek Yardımı (Günlük) 34,00 TL
Yol Yardımı (Günlük) 17,00 TL

2022 Engelli indirimi

Gelir Dilimi Vergi Oranı
32.000 TL’ye kadar 15%
70.000 TL’nin 32.000 TL’si için 4.800 TL, fazlası 20%
250.000 TL’nin 70.000 TL’si için 12.400 TL, fazlası 27%
880.000 TL’nin 250.000 TL’si için 61.000 TL, fazlası 35%
880.000 TL’den fazlasının 880.000 TL’si için 281.500 TL, fazlası 40%
Sonuç: Ücret bordrolarının ispat aracı olmasından dolayı; usulüne uygun düzenlenmemiş bordrolar için ceza öngörülmüş olması, bordroların doğru olarak düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır. Usulüne uygun düzenlenmemiş ücret bordrolarına her üç kanunda ceza öngörülmüştür. Maaş bordrosu düzenlenirken en azından asgari bilgileri içermeli ve şekil şartlarını yerine getirmelidir. Hem usul hem de gerekli esaslara göre düzenlenmiş olan ücret bordroları, işçi ve işveren açısından bir ispat aracı olup kayıt dışılığın önlenmesi açısından önemli bir araçtır.