Tellaliye, Arapçada ‘eskimiş’ anlamına gelir. Tellaliye sözleşmesi ise kiralama ve alım satım işlemleri için emlak danışmanlarının mal sahibiyle arasında aracılık yapmak üzere yaptığı sözleşmedir. Bir nevi aracılık/araçlık sözleşmesi olan tellaliye sözleşmesi, taraflar, aracılık yapanlar ve kuruluşlar tarafından imzalanır. Bu sözleşmeye, aşağıdaki isimler de verilir:
Tellaliye sözleşmesi üç ana başlıktan oluşur: Taraflar, sözleşmenin konusu ve sözleşmenin şartları. Tellaliye sözleşmesinin içeriğinde açıkça belirtilmesi gereken unsurlar şunlardır:
Tellallık sözleşmesinin yapılması için önce tarafların kendi arasında bir anlaşmaya varması gerekir. Ardından aracılık hizmeti verecek kişiyle beraber sözleşme hazırlanıp doldurulur. Son adımda sözleşme için gerekli belgelerin hazırlığı ve ilgili makamlara yapılacak ödemeler yer alır. Bu süreçte sözleşmenin yazılı olarak hazır tutulması gerekir. Tüm bunların yanında tellaliye sözleşmesinin noter karşısında yapılması ya da Emlak Komisyoncuları Odası’ndan cüzi bir ücret karşılığı temin edilerek düzenlenmesi gerekir.
Yasa, belediye sınırları ve komşu alanlar içinde belediyelere ilişkin hal, balıkhane, açık arttırma yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulunan yerlerde, gerçek yahut tüzel kişiler tarafından nedeni ne olursa olsun her çeşit menkul ve gayrimenkul mal ve ürünlerin satışı, tellaliye harcına tabi tutar.
Kanun, tellaliye sözleşmesi bedelinin mükellefinin, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzel kişiler olduğunu söyler. Kanun gereği belediyelerce yetkilendirilen kişiler tarafından makbuz karşılığında tahsil edilir. Gerçek veya tüzel kişiler satım yapacakları zaman belediye ya da mahallindeki belediye mütealliklerine haber vermek zorundadır. Haber vermezlerse harç yüzde 50 fazlasıyla tahsil edilir.
Tellaliye harç oranı ve harç ödemesi ile ilgili yasal hükümler, Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alır. Bu kanunun ilgili maddeleri şöyledir:
